Skip to navigation – Site map

HomeCalls for papersCall for papers - ClosedGünümüz Türkiyesi’nde alan/mekan ...

Günümüz Türkiyesi’nde alan/mekan oluşturmak ve mevcut alanları/mekanları bozmak

Son gönderme tarihi: 1 Ekim 2015

Editor’s notes

English version also available : http://ejts.revues.org/5230

Version française également disponible: http://ejts.revues.org/5228

Tanıtma

Alan ve mekan ile ilgili soru(n)ların sivil toplum nazarında ve sosyal bilimler merceğinde giderek önem kazandığı gözleminden yola çıkarak, EJTS’in planladığı sayısında, günümüz Türkiyesi’nde mekanların nasıl oluşturulduğu konusunu ideolojik, prakseolojik ve epistemolojik açılardan işleyeceğiz.

  • 1 Bkz. 4-5 Haziran 2015’te Tunus’ta düzenlenen kolokyum ‘Les territoires à l’épreuve des changements (...)

Akdeniz Havzası’ndaki diğer ülkelerde1 de olduğu gibi, kent ve taşra alanlarının hızlı şekilde ve temelden dönüşümleri, vahşi ve hoyrat bulunan bu siyaset karşısında, çeşitli direniş hareketlerinin şekillenmesine neden olmuştur. Müsadereye, el koymalara ve de bölgeler arası eşitsizliğe duyulan tepki, – ki Çoruh vadisi, Manisa Yırca’daki zeytinlikler ve İstanbul’daki şehir mücadeleleri; bu tepkinin gündemdeki çok sayıdaki örneğinden bazılarıdır – temelinde ‘mekan hakkı’ denilen meseleye parmak basmakta ve bu konunun altında yatan belirsizliklere işaret etmektedir.

  • 2 Bkz. Sezgi Durgun, Memalik-i Şahane’den Vatan’a, İstanbul, İletişim, 2011.
  • 3 Territoire kelimesinin Bernard Debarbieux tarafından yapılan tanımı, in Lévy J., Lussault M., Dicti (...)
  • 4 Türkçe’deki bu ayrım hakkında sürmekte olan tartışma için bkz. AKSAM Konferansları no. 1: ‘Bu Mekân (...)

Etoloji bilimi çerçevesinde kullanılan Latince kökenli territoryum sözcüğünden türemiş Batı dillerindeki territoire, territory sözcüklerini Türkçe’de tam olarak karşılayan bir kelime bulunmamaktadır. Böylesi bir bağlamda, devletin toprak üzerindeki meşru yaptırımı (right over the territory), ya milliyetçi bir gözlükle, ülke ya da vatan2 diye tercüme edilerek ya da yönetimsel bir bağlamda, bölge ya da topraklar olarak karşılanmaktadır. Alan/mekan hakkına (right to the territory) gelince ise bu hak, ‘konut barınma hakkı’, ‘çevre hakkı’ ve de son zamanlarda aralarında özellikle Henri Lefebvre’in ve David Harvey’nin eserlerinin de bulunduğu kaynakların da etkisiyle ‘şehir hakkı’ gibi ifadelerle bölüntülü şekilde karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de muhalefet çevrelerinde ve sosyal bilimler alanında, ‘bir bireyin ya da topluluğun mevcudiyet koşullarını şekillendirirken, bireye ve topluluğa kendi kimliği ile ilgili geri bildirim veren somut ve soyut kaynaklar dizisi’ni3 ifade etmek için, İngilizce’deki spatial turn ifadesinden de kısmen etkilenilerek, daha çok yer/mekan4 kelimeleri kullanılmaktadır.

  • 5 Buradaki kastımız ‘paranın ve devlet gücünün uyumlu şekilde bir araya getirilmesini gerektiren ve g (...)

EJTS’in bu sayısında, sosyal aktörler ve araştırmacılar tarafından sıklıkla kullanılan ‘yerel’ kelimesinin, kimliksel bir gönderme de içerdiğini düşünürsek, söz konusu göndermenin, bölgeler ve hâliyle ulus gibi ölçeklerde şekillenişi ile olan ilişkisini de masaya yatırmak niyetindeyiz. ‘Mega’5 sıfatının karşısında duran ‘yerel’, sivil toplum katılımcılığının ve kamu malını korumanın gereklerini yerine getirerek demokratik bir basamak teşkil etmektedir.

Öte yandan, ‘yerel kalkınma’ kavramı, siyasi söylemde, yurtdışı (kısmen Avrupa) kaynaklı etkilerle ancak son dönemlerde yayılmıştır ve AKP, 2002’de ve 2004’te bunu bir seçim vaadi olarak kullanmıştır. Ne var ki yerel kalkınma fikri, ulusal bütünlük saplantısına ve milletin üstün çıkarları adına, bölge ya da yerel gibi daha küçük ölçeklerin hassalarını görmezden gelme eğilimindeki, merkez tarafından merkez için oluşturulmuş, kalkınmacı görüşün eziciliği ile ters düşmektedir.

  • 6 Eşitsizlik konusunda ‘bölgesel eşitsizlik’, ‘bölgelerarası eşitsizlik’, ‘bölgeler arası dengesizlik (...)

Ülkenin fiziki haritasının haklarının hâlen orduya mahsus olduğunu Türkiye’de ‘alan/mekan hakkı’ fikrine giden yol, bu toprağın temsili ve isimlendirilişi üzerindeki tekeli ve dolanımların engellenmesini eleştirmekten geçmektedir. EJTS’in bu sayısında, günümüzde yurtiçindeki ve yurtdışındaki dolanımın bölgelerin, alanların oluşturulmasındaki ve bunların algısındaki etkilerine de eğilmek niyetindeyiz. Alanları/mekanları kim, hangi araçlarla ve ne şekilde belirlemekte/bozmakta? Devletin bu konu ile ilgili planlayıcılığından ve düzenleyiciliğinden geriye ne kalmış vaziyette? Bugün Türkiye’de alan, arazi, bölge ya da toprak denince siyasiler, uzmanlar, kent muhalifleri ve araştırmacılar bu kelimelerin çağrıştırdığı uzam, hareketlilik ve eşitsizlikler6 hakkında acaba ne düşünüyorlar?

Makale başvurusu

300 kelimelik makale önerileri, makale sahibinin iletişim bilgileri ile bağlı bulunduğu kurum bilgisini de içerecek şekilde, en geç 1 Ekim 2015 tarihine kadar secretariat.ejts[at]gmail.com adresine gönderilmelidir. Onaylanan makale önerileri için son gönderme tarihi 1 Şubat 2016’dır. Makaleler, Türkçe, İngilizce, Fransızca ya da Almanca dillerinden birinde yazılabilir. İçerik, 8 000 ila 10 000 kelime arasında olmalı dipnotlar ve kaynakça da dahil olmak üzere toplamda 60 000 vuruş sayısını geçmemelidir. Harita, çizelge, fotoğraf gibi görsel öğelere pekala yer verilebilir. İşledikleri konuya göre seçilecek olan makaleler, iki ayrı hakem tarafından, güz 2016 olarak belirlenen yayın tarihinden önce değerlendirilecektir. Yazarlar, yazım kuralları ile ilgili olarak EJTS tarafından ilgili sayfadaki http://ejts.revues.org/48 hususları dikkate almalıdırlar. Her türlü soru için aşağıdaki kişilerle temasa geçilebilir:

  • Ségolène Débarre (Paris 1 Panthéon-Sorbonne Üniversitesi): debarre.segolene[at]gmail.com

  • Jean-François Pérouse (Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul): jeanfrancoisperouse[at]gmail.com

Notes

1 Bkz. 4-5 Haziran 2015’te Tunus’ta düzenlenen kolokyum ‘Les territoires à l’épreuve des changements dans le monde arabe’, Observatoire des Transformations dans le Monde Arabe (OTMA), Faculté des Sciences Humaines et Sociales de Tunis.

2 Bkz. Sezgi Durgun, Memalik-i Şahane’den Vatan’a, İstanbul, İletişim, 2011.

3 Territoire kelimesinin Bernard Debarbieux tarafından yapılan tanımı, in Lévy J., Lussault M., Dictionnaire de la géographie et de l’espace des sociétés, 2013, p. 910. Cf. aussi Debarbieux, ‘Le territoire : histoires en deux langues. A bilingual (his-)tory of territory’, in Chivallon Ch., Ragouet P., Samers M. (der.), Discours scientifique et contextes culturels. Géographies françaises à l’épreuve post-moderne, Bordeaux, MSH d’Aquitaine, 1999, s. 33-34.

4 Türkçe’deki bu ayrım hakkında sürmekte olan tartışma için bkz. AKSAM Konferansları no. 1: ‘Bu Mekân Artık Bu Yer Değil’ (Aykut Köksal) ve no. 4: ‘Yer, Yersizlik, Yersizleşme’ (Atilla Yücel).

5 Buradaki kastımız ‘paranın ve devlet gücünün uyumlu şekilde bir araya getirilmesini gerektiren ve genel görünümü hızlı, kasti ve temelden değiştirecek olan projeler’ diye tanımlanan mega projelerdir. Gellert P. K., Lynch B. D., ‘Les mégaprojets, sources de déplacements’, Revue internationale des sciences sociales, 175 (2003), s. 17-28.

6 Eşitsizlik konusunda ‘bölgesel eşitsizlik’, ‘bölgelerarası eşitsizlik’, ‘bölgeler arası dengesizlik’ gibi birden fazla adlandırma mevcuttur.

Top of page
Search OpenEdition Search

You will be redirected to OpenEdition Search